Sprawozdanie z sesji dyskusyjnej młodych liderów politycznych z krajów członkowskich NATO

Oprac. Bartłomiej Nowak

Wprowadzenie

Spotkanie miało na celu przedstawienie roli i perspektyw NATO, pobudzenie dyskusji wśród młodych liderów politycznych wywodzących się ze środowisk młodzieżowych państw członkowskich NATO, którzy są swoistymi multiplikatorami opinii. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele Czech, Niemiec, Grecji, Węgier, Holandii, Polski, Portugalii, Hiszpanii, Turcji, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych.

1.

Spotkanie z Dr. Jamie Shea, Zastępcą Sekretarza Generalnego NATO

Jamie Shea podzielił się z nami kilkoma refleksjami natury strategicznej dla Sojuszu Północnoatlantyckiego. Jaka jest i powinna być rola NATO w architekturze bezpieczeństwa europejskiego XXI wieku? Jaki jest image NATO wśród obywateli państw członkowskich, a jakie są realia jego funkcjonowania? W jaki sposób rozszerzenie NATO przyczyni się do spójności Sojuszu i jego roli w Europie? Obok niewątpliwych korzyści w postaci powiększania strefy bezpieczeństwa kontynentu, pojawią się jednak również zagrożenia, co przyznał również Jamie Shea podczas dyskusji. Pierwszą i podstawową bolączką NATO są przede wszystkim jego zasoby finansowe i zdolności finansowania spraw obronnych na poziomie budżetów państw członkowskich. Nie dość, że koniunktura gospodarcza w Europie jest niesprzyjającą, to brak środków jest tematem nie-politycznym, bo przecież żaden polityk nie powie wyborcom, aby „zacisnąć pasa”, bo musimy zwiększyć nasze zdolności militarne. Pytanie, czego jeszcze trzeba, aby tą świadomość zmienić. Marcowe wydarzenia w Hiszpanii, również nie wywołały w Europie szerszej refleksji.

3.

Relacje NATO-UE

Pol de Witte, Dyrektor Sekcji ds. Multilateralnych

Dyr. De Witte podawał przykłady jak trudne mogą być relacje na linii NATO – UE, pomimo, że przecież większość państw UE przynależy do Sojuszu. Kryzys, który trwa od końca lat 90 – tych XX wieku, w chwili obecnej zmienił swoje oblicze. O ile w jego pierwszej fazie objawiał się on szczególnie w kontaktach na poziomie administracji, włącznie z nieformalnym zniechęcaniem urzędników NATO do kontaktów z administracją UE, o tyle wraz rozpoczęciem pod koniec roku 2002 wszedł w fazę kryzysu politycznego. W związku z atakiem terrorystycznym na Stany Zjednoczone 11 września 2001 roku, NATO po raz pierwszy w historii powołało się na artykuł 5 Traktatu Waszyngtońskiego. Nie pociągnęło to jednak za sobą jakiejkolwiek akcji, gdyż USA postanowiły na koalicję „chętnych i zdolnych” do działania państw. Sytuacja pogorszyła się znacznie wraz z ogłoszeniem retorycznej formuły o „osi zła” i wojną w Iraku. Obecnie, gdy napięcia polityczne trochę osłabły, pozostaje jednak problem wypracowania właściwych relacji pomiędzy coraz ambitniejszą UE i tworzącymi się siłami szybkiego reagowania, a NATO-wskimi siłami szybkiego reagowania. Olbrzymie kłopoty sprawia również współpraca dotycząca przekazywania danych. Współpraca NATO-UE jest potrzebna i konieczna. Jednak pojawia się pytanie natury politycznej, którego odpowiedź zadecyduje o przyszłości takiej współpracy: jak powinna wyglądać obecność USA w architekturze bezpieczeństwa europejskiego XXI wieku?

4.

Rola NATO w operacjach typu peace-keeping. Przykład Afganistanu i Bałkanów

Erik Sandahl, Sekcja Operacji NATO

E.Sandahl omawiał przykłady wykorzystania i roli sił NATO podczas operacji w Afganistanie oraz na obszarze Bałkanów. Są to fakty raczej nieznane szerszej opinii, a przykład Macedonii pokazuje, że współpraca na linii NATO-UE jest bardzo potrzebna w przyszłości.

5.

Spotkanie z Ambasadorem Węgier przy NATO, Janosem Hermanem

Amb. Herman opowiadał o kulisach rozszerzenia NATO o Polskę, Czechy i Węgry, co stanowi świetny przykład, w jaki sposób aktywny lobbing międzynarodowy i podjęcie wysiłku związanego z przeprowadzeniem reformy wewnętrznej danego kraju, zarówno w sprawach związanych z twardym bezpieczeństwem, jak i stabilizacją systemu demokratycznego, może przynieść konkretne i wymierne rezultaty. Rozszerzenie NATO w pierwszej połowie lat 90-tych wydawało się polityczną fikcją. Ostatecznie jednak szczyt madrycki, którego sukces był niewiadomą w zasadzie do ostatniej chwili, podjął historyczną decyzję dla trzech państw Europy Środkowo – Wschodniej. Stanowisko tych państw odegrało doniosłą rolę w podejmowaniu decyzji dotyczącej rozszerzenia NATO do 26 państw, w tym o państwa bałtyckie.

6.

Dyskusja młodych liderów politycznych nt. nowego NATO i wartości transatlantyckich

Prowadzenie: Jean Fournet, Asystent Sekretarza Generalnego NATO.

W dyskusji młodych liderów politycznych podkreślano kilka spraw. Po pierwsze, większość z nas była bardzo zadowolona z wizyty, ze względu na fakt, że znajomość faktów związanych z rzeczywistą działalnością NATO jest w powszechnej świadomości niewielka. Zadania jakie wypełnia Sojusz w związku z przeciwdziałaniem transgranicznemu terroryzmowi, nie są niestety znane szerszej opinii obywateli państw członkowskich. Wniosek z pewnością jest taki, że NATO powinno z bardziej dbać o swój wizerunek. Przykładem swoistej marginalizacji medialnej jest chociażby obecne rozszerzenie Sojuszu. Jedną z przyczyn jest tutaj brak twardej linii polityki rosyjskiej wobec rozszerzenia, co nie dawało de facto uzasadnienia do prezentacji tematu na pierwszych stronach gazet, ale sprawa ta powinna mieć jednak szerszy oddźwięk.

Po drugie wracało pytanie o funkcje NATO w architekturze bezpieczeństwa europejskiego. Czy system decyzyjny i właśnie rozszerzenie NATO nie sprawi, że USA nie będą chciały wiązać sobie rąk przy podejmowaniu decyzji o jakiejkolwiek akcji? Czy Sojusz nie będzie służył wyłącznie jako „skrzynka z narzędziami”, a przyszłe koalicje będą dla państw „chętnych i zdolnych”? Jeżeli NATO ewoluuje w kierunku bezpieczeństwa bardziej miękkiego, to jaka jest rola OBWE na kontynencie europejskim? Wreszcie wobec rosnących ambicji UE, czy NATO będzie w przyszłości relewantne?

Ciekawostką był fakt, że młodzi liderzy polityczni z Grecji bardzo jednoznacznie domagali się, aby NATO chroniło Grecję podczas zbliżających się igrzysk olimpijskich.

Z kwatery głównej NATO młodzi liderzy polityczni wyjeżdżali przede wszystkim z dwoma przekonaniami:

– NATO należy wzmacniać i dbać o to, aby jego wizerunek odpowiadał bardziej rzeczywistości. Kluczowy dla przyszłości Sojuszu będzie stan stosunków transatlantyckich

– System bezpieczeństwa międzynarodowego przechodzi obecnie w fazę szczególnie trudną. Państwa europejskie nie mogą dłużej wyłącznie korzystać z „dywidendy pokoju”, która przez lata była dobrym uzasadnieniem na nie zwiększanie nakładów związanych z obronnością.

Wyjechaliśmy również z postanowieniem propagowania na poziomie krajowym problematyki NATOwskiej i bezpieczeństwa międzynarodowego. W przyszłości mamy nadzieję na podtrzymanie i rozszerzenie naszych kontaktów.