Sprawozdanie z udziału delegacji Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego na z 55. Sesji Zgromadzenia Ogólnego Stowarzyszenia Traktatu Atlantyckiego (ATA)

 

 

 

I. Sprawy polityczne

 

1. Aktualne problemy sytuacji międzynarodowej znalazły swoje odzwierciedlenie w toku obrad, a także w debatach i panelach im towarzyszących. Wśród najistotniejszych poruszanych tematów wymienić należy:

 

– euro-atlantyckie aspiracje Ukrainy (a także Gruzji) i – w tym kontekście – politykę NATO, UE oraz Rosji; 

– bezpieczeństwo energetyczne w szerokim rejonie Morza Czarnego: w tej kwestii panowała daleko idąca zgodność, że kluczem do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego i finansowego w regionie jest dywersyfikacja źródeł zaopatrzenia;

– prace nad nową koncepcją strategiczną NATO: w tym zakresie dał o sobie znać tradycyjny rozdźwięk pomiędzy zwolennikami podkreślenia tradycyjnych zadań Sojuszu w zakresie zbiorowej samoobrony, a zwolennikami uwypuklenia jego roli w rozwiązywaniu nowych, asymetrycznych zagrożeń. Podkreślano również konieczność słuchania i uwzględniania postulatów zgłaszanych przez społeczeństwa krajów członkowskich tak, aby nowa koncepcja strategiczna była najbardziej inkluzywna niż dotychczas. Eksponowano znaczenie kwestii partnerstwa;

– przyszłość Afganistanu: ze względu na obecność Dyrektora Wykonawczego z Ministerstwa Odbudowy i Rozwoju Wsi tego kraju, debata skupiła się m. in. na pozamilitarnych działaniach na rzecz afgańskiego rolnictwa, jako elemencie niezbędnym do ustabilizowania sytuacji w kraju. Mówca, odnosząc się do zarzutów powszechnej korupcji zauważył, że National Solidarity  Program, którego jest dyrektorem, został utworzony w sposób, który uniemożliwia działalność korupcyjną. Apelował on jednak również, aby braki transparentności i możliwości kontroli wydawanych przez afgański rząd środków nie stały się powodem zaprzestania pomocy. Wskazał on na powszechną biedę, jako źródło zachowań korupcyjnych. Asystent Sekretarza Generalnego NATO ds. Dyplomacji Publicznej podkreślał zaś determinację Sojuszu w walce z rebeliantami tak długo, jak długo będzie to konieczne. Dało się jednak odczuć atmosferę oczekiwania i pewnej niepewności, co do zapowiadanych decyzji prezydenta USA ws. zwiększenia ilości wojsk w Afganistanie;  

– dyplomacja publiczna w kontekście akcesyjnych aspiracji Ukrainy: w tej kwestii podkreślono istotną rolę dyplomacji publicznej w docieraniu do zwykłych obywateli, informowaniu oraz przełamywaniu fałszywych, negatywnych stereotypów na temat Sojuszu. Zwrócono uwagę na nowe badania wskazujące wyraźnie na związek pomiędzy informowaniem na temat NATO, a wzrostem pozytywnych opinii na jego temat. Mowa była również o roli, jaką może odegrać sektor prywatny, wspierając inicjatywy badawcze.

 

2. Gospodarze – Ukraińska Rada Atlantycka oraz Obywatelska Liga NATO-Ukraina (w której uczestniczy aktywnie Borys Tarasiuk) – podjęli próbę nadania spotkaniu wysokiej rangi politycznej. Pomimo starań nie udało się jednak zapewnić obecności prezydenta Wiktora Juszczenki, ani premier Julii Tymoszenko. Nagrane przemówienie prezydenta Ukrainy zostało odtworzone uczestnikom zgromadzenia, zaś rząd ukraiński reprezentował wiceminister spraw zagranicznych Kostiantyn Yelisieiev (warto zaznaczyć, że na ubiegłoroczne ZO ATA w Berlinie przybyli m.in. kanclerz Angela Merkel oraz SG NATO Jaap de Hoop Scheffer). Z czołowych postaci ukraińskiej sceny politycznej  w obradach aktywnie uczestniczył były minister spraw zagranicznych Borys Tarasiuk, który nieobecność czołowych przedstawicieli władz tłumaczył rozpoczynającą się właśnie kampanią wyborczą. Z rozmów z gospodarzami można było odnieść wrażenie, że problem członkostwa Ukrainy w NATO nie jest dla nikogo wygodny ze względu na utrzymującą się w społeczeństwie przewagę negatywnych opinii w tej kwestii. 

 

3. Najchętniej i najżywiej dyskutowana była kwestia euro-atlantyckich aspiracji Ukrainy i – w tym kontekście – polityka NATO, UE oraz Rosji. Wiele emocji wzbudziła dyskusja nad rosyjską propozycją wypracowania nowej architektury bezpieczeństwa w Europie, która była postrzegana jako zmierzająca m.in. do wyposażenia Rosję w prawo veta także w sprawie rozszerzenia Sojuszu.  Wartym odnotowania wydaje się fakt, że, poza Borysem Tarasiukiem i jego stronnictwem, którzy zaprezentowali się jako zdecydowanie proeuropejscy i proatlantyccy, inni Ukraińcy nie odrzucali całkowicie tej koncepcji.

 

II. Najistotniejsze decyzje Zgromadzenia:

 

1. Uzupełniono skład zarządu ATA. W miejsce ustępujących wiceprzewodniczących (amb. Gyorgy Banlaki, dr Abraham Boxhorn) wybrano: Davida Cole’a, dyrektora zarządzającego Atlantic Council of the United Kingdom i byłego ministra obrony Geoffa Hoona, członka grupy mędrców ds. nowej koncepcji strategicznej NATO; prof. Radovana Vukadinovica, przewodniczącego Ukraińskiej Rady Atlantyckiej. W wyborach startowało więcej kandydatów niż było miejsc do obsadzenia, a popierany przez SEA kandydat ze Słowacji, amb. Kacer, nie uzyskał większości. Po głosowaniu uzyskał on jednak zapewnienie, że przy kolejnym vakacie (na najbliższej konferencji) jego kandydatura będzie miała szersze poparcie.

 

2. Podjęto decyzję o zorganizowaniu kolejnego zgromadzenia ogólnego ATA w Tiranie. Decyzja była jednogłośna, jako że Rumunia, która początkowo zgłosiła swoją kandydaturę, ostatecznie wycofała się.

 

3. Przegłosowano wzrost składki członkowskiej o 148,5 EUR dla każdej organizacji narodowej, co dla Polski oznaczać będzie wzrost składki w 2010 roku do 2.198,00 EUR. Podjęto również decyzję o kontynuowaniu w 2010 roku prac nad całkowicie nowym systemem budżetowym który, gdyby został zaakceptowany (co nie jest pewne wobec licznie składanych zastrzeżeń), bardziej równomiernie rozkładałby ciężary finansowe. Dla wielu, w tym dla SEA, nowy system oznaczałby podwojenie składki.

 

4. Podjęto decyzję o pozbawieniu członkostwa w ATA Bośni i Hercegowiny. Organizacja z tego kraju od dłuższego czasu nie wykazywała się jakąkolwiek aktywnością. Wniosek o przyznanie statusu obserwatora złożyło zaś Centrum Stosunków Międzynarodowych w Banja Luce. W trakcie obrad okazało się jednak, że wspomniana organizacja to bardziej prywatna firma, aniżeli organizacja pożytku publicznego. Z tego powodu, a także z powodu innych wątpliwości co do intencji ww. organizacji statusu obserwatora nie przyznano. Postanowiono poczekać aż zapowiadana inicjatywa powołania spełniającego wymogi członkostwa w ATA stowarzyszenia zmaterializuje się i odpowiedni wniosek wpłynie do władz Stowarzyszenia.

 

5. Przyjęto w poczet członków YATA (młodzieżowej sekcji ATA) organizację białoruską. Warto zauważyć, że Białorusini zamierzają formalnie zarejestrować się jako stowarzyszenie na Litwie.

 

III. Sprawy polskie

 

1. Z powodów finansowych polska delegacja była jedną z najmniej licznych w Kijowie: Przewodniczący Rady SEA p. Janusz Onyszkiewicz oraz p. Jakub Budohoski. Organizatorzy zaprosili szefa polskiej delegacji do udziału w reprezentatywnym panelu (uczestniczył w nim również m. in. Borys Tarasiuk). Na zaproszenie Dyrektora Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Kijowskiego J. Onyszkiewicz spotkał się ze studentami oraz częścią kadry nauczającej i wygłosił prelekcję o powodach wejścia Polski do NATO i drodze do członkostwa.

 

2. Delegacji udało się przeprowadzić rozmowy na temat składek członkowskich, z którymi SEA zalega za mijający rok. Kierownictwo ATA (Karl Lamers i Troels Froling) wyraziło zrozumienie dla trudnej sytuacji finansowej Stowarzyszenia i zgodziło się na przeniesienie płatności na przyszły rok. W licznych rozmowach z przedstawicielami kierownictwa ATA oraz członków krajowych stowarzyszeń wyrażane było oczekiwanie, aby Polska, po uporaniu się z problemami finansowymi, w najbliższych latach podjęła się organizacji zgromadzenia ogólnego ATA.

 

3. Delegacja nawiązała kontakt i przeprowadziła rozmowy z nowoprzyjętą do YATA młodzieżową organizacją białoruską. Rozmówcy podkreślili, że bardzo liczą na współpracę i pomoc swojego odpowiednika – Sekcji Akademickiej SEA.

 

4. J. Onyszkiewicz odbył rozmowę z B. Tarasiukiem na temat sytuacji na Ukrainie i możliwości podjęcia działań przybliżających członkostwo Ukrainy w UE i NATO. Tarasiuk był bardzo pesymistyczny co do najbliższych miesięcy jeśli chodzi o  stabilizacje polityczną i możliwości. Wyrażał wdzięczność za polskie wsparcie, ale wyraził pogląd, że do wyborów prezydenckich nie można liczyć na ponowienie starań Ukrainy o członkostwo i nowe polityczne fakty, które przyspieszenie zbliżania się Ukrainy do NATO mogły by ułatwić.

 

5. Przewodniczący Rady SEA J. Onyszkiewicz przeprowadził też rozmowę z Prezydentem ATA Karlem Lamersem, który przypomniał zainicjowaną przez SEA wcześniej  – sprawę ew. wizyty w Polsce. Na wizytę nie nalegał, ale deklarował chęć szeroko pojętej współpracy. J. Onyszkiewicz obiecał powrócenie do tego tematu.

 

6. Mając na względzie obecność polskiego kontyngentu w „rolniczej” prowincji Ghazni, SEA nawiązała roboczy kontakt ze wspomnianym już przedstawicielem afgańskiego Ministerstwa Odbudowy i Rozwoju Wsi, p. Mohammadem Tariq’iem Ismatim, Dyrektorem Wykonawczym National Solidarity Program.