Podsumowanie konferencji „Polska wobec europejskich inicjatyw obronnych”

Podsumowanie konferencji „Polska wobec europejskich inicjatyw obronnych”

W dniu 6 listopada 2019 roku, w siedzibie Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego (SEA) w Warszawie odbyła się zorganizowana przez SEA i Konferencję Ambasadorów RP oraz głównego partnera, Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej, dyskusja polityczno-ekspercka poświęcona problemom europejskiej obronności. Rozmawiano o tezach sporządzanego przez SEA oraz Konferencję Ambasadorów RP raportu w tej sprawie.

Panel dyskusyjny otworzył Prezes SEA, pan Marek Goliszewski, przedstawiając zamysł prowadzenia cyklu debat i raportów poświęconych wymiarom polityki zagranicznej Polski. Szczególne znaczenie przypisał kryzysowi relacji transatlantyckich, wokół których konstytuuje się również działalność SEA.

Następnie przemówienie wprowadzające wygłosił Prezydent RP, pan Bronisław Komorowski. Według niego stałą wartością polskiej polityki zagranicznej powinno być równoważenie udziału Polski w procesach integracyjnych w Europie z relacjami sojuszniczymi z USA. Wskazał, że europejska Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony nabierze sensu i treści wówczas, kiedy zawiąże się wspólna europejska polityka zagraniczna, pozwalająca na definiowanie wspólnych wyzwań i zagrożeń. W sprawach produkcji obronnej Prezydent wskazał, że nie ma innej drogi rozwoju rodzimego rynku niż współpraca europejska i udział w europejskich projektach.

Kolejni dyskutanci wypowiadali następnie swoje stanowiska na temat europejskiej obronności i zaprezentowanych głównych tez przyszłego raportu. Jego autor, Piotr Łukasiewicz, przedstawił główne trendy dyskusji europejskich: analizę transakcyjności obecnej polityki USA i stan namysłu nad pożądaną w Europie „autonomią strategiczną”.

Senator Bogdan Klich przytoczył znamienną sytuację wycinkowego wzmocnienia amerykańskiej obecności wojskowej w Europie Środkowej i ogólnego osłabienia więzi transatlantyckich i wezwał do kontynuacji wzmacniania WPBiO, m.in. poprzez tworzenie dowództwa operacyjnego EU jako prekursora europejskich sił zbrojnych. W sytuacji osłabienia więzi z USA powinnością Europy jest myślenie o przyszłości takich sił i usuwania przeszkód polityczno-wojskowych.

Prof. Katarzyna Pisarska przedstawiła wizję wzmocnienia roli UE w obronności, przy pozostawieniu NATO jako siły dominującej w zapewnieniu bezpieczeństwa kontynentowi. USA, niezależnie od okresowego osłabienia woli, pozostaną fundamentem europejskiej stabilizacji. Wskazała krytycznie, że Polska zaniechała uczestnictwa w nowoczesnych trendach europejskich, skupiając się na dwustronnym sojuszu z USA. Wiele inicjatyw europejskich, stopniowo zmieniających oblicze Unii, odbywa się więc bez polskiego głosu.

Według gen. Marka Tomaszyckiego Rosja pozostanie źródłem zagrożeń w Europie, a wyzwaniem politycznym jest przezwyciężenie możliwości wyjścia USA z NATO. Polska w jego opinii pozostaje na uboczu głównych dyskusji o zmieniającej się sile i roli Europy. Z punktu widzenia wojskowych istotnym problemem jest jasność intencji politycznych cywilnego przywództwa i uniknięcie dublowania zadań struktur UE i NATO.

Amb. Jerzy Marek Nowakowski przytoczył nowe pomysły w europejskiej obronności: niemiecką propozycję dyslokacji wojsk w płn. Syrii lub większego zaangażowania na Bliskim Wschodzie jako dowód na zauważalną proliferację pomysłów na zwiększoną rolę polityczną i wojskową Unii Europejskiej. Wskazał, że Polska powinna uważnie dysponować swoimi strategicznymi zamówieniami wojskowymi w USA i kierować zainteresowanie w stronę wspólnych projektów przemysłowych w Europie.

Ze znaczących wypowiedzi publiczności warto odnotować głos gen. Mieczysława Cieniucha, który zauważył, że skupienie się na przygotowaniach do konfrontacji militarnej skutkuje zaniedbaniami w innych obszarach. Polska „może przegrać wojnę, zanim ta wojna się rozpocznie”.

Paneliści zgodni byli we wzywaniu do budowy polskich zdolności przemysłu obronnego i jak najszerszego uczestnictwa we współpracy europejskiej. W żarliwej dyskusji w czasie panelu i w kuluarach dominowało przywiązanie do sojuszu z USA i próba zdefiniowania nowej sytuacji strategicznej Europy i Polski. Znaczący był głos prof. Pisarskiej, która wzywała do zakotwiczenia Polski w strukturach europejskich, a zwłaszcza konieczność postrzegania siebie jako liberalnej demokracji. Podzielił tę opinię sen. Klich, podkreślając dramat symbolicznego przesuwania Polski „z Europy Środkowej do Europy Wschodniej” w ostatnich latach.

Dyskusja wydawała się bardzo żywa i odmienna od dominującej narracji o niezakłóconym sukcesie polsko – amerykańskiego sojuszu wojskowego. Podkreślano i doceniano nowoczesne wyzwania bezpieczeństwa oraz ważkość opartego na ekspertyzie podejścia do nowych trendów w zapewnianiu bezpieczeństwa Polsce i Europie. Przygotowywany przez SEA i KA RP raport nt. obronności europejskie będzie utrzymany właśnie w duchu rozpatrywania wariantów i eksperckich.

Opracował: amb. Piotr Łukasiewicz